Een bol in je keel

Globus komt uit het Latijn en betekent bal of bol. Wanneer mensen last hebben van globusgevoel hebben zij het gevoel alsof er een bol, een globus, in hun keel zit.

Je kunt dit gevoel vergelijken met ‘een brok in de keel hebben’. De meeste mensen hebben dit gevoel op spannende momenten als bijvoorbeeld het horen van slecht nieuws of vlak voor het geven van het jawoord als je gaat trouwen. In films wordt dit vaak herkenbaar weergegeven door de acteurs een beetje stroefjes en hoorbaar te laten slikken en te laten spreken met een hoger wordende en gespannen stem.

We zeggen vaak ook ‘dat is even slikken’ hetgeen aangeeft dat het emotioneel pijnlijk is.

Dit zijn normale, niet afwijkende menselijke reacties. Als we iets spannend vinden, stijgt ons strottenhoofd, waardoor het slikreflex wordt geactiveerd. Als we veel slikken, krijgen we een droge mond en neemt spierspanning nog meer toe, wat het slikken weer bemoeilijkt. We ervaren dan ‘een brok in de keel’ en spreken met een gespannen hoge stem.

In de praktijk blijkt dat KNO-artsen en huisartsen pas ‘globus’ of ‘globusklachten’ op een verwijzing schrijven wanneer de stempatiënt aangeeft continu, of in ieder geval een groot deel van de dag, bewust te zijn van zijn keel. Uiteraard kun je in verschillende ernstgradaties last hebben van globusklachten. In zeer ernstige gevallen bestaat het gevoel alsof de hele wereld (globe, wereldbol, ook te herleiden tot globus) als het ware in de keel blijft steken. Voortdurend hebben deze mensen met globusklachten het gevoel dat er iets in hun keel zit.

Klachten

• krop / brok in de keel
• band om de keel
• stekende pijn in de keel
• het gevoel dat er iets zit (graatje)
• slikproblemen
• droge mond of juist last van slijm
• verstoorde ademhaling
• veranderingen in stemkwaliteit
• het spreken kan moeite kosten
• kuchen, keelschrapen en hoesten

Oorzaken

• verhoogde spierspanning in het hoofd-hals-gebied
• psychische spanningen
• verkeerd stemgebruik (verkeerde ademhaling en houding)
• verkeerde stemhygiëne als kuchen en keelschrapen

Dit laatste is vaker een gevolg dan een oorzaak van globusklachten. Wanneer stempatiënten het gevoel hebben dat er iets in de keel zit, een brok of een propje, proberen ze dit weg te slikken of weg te krijgen middels overmatig kuchen en keelschrapen. Veelvuldig slikken, kuchen en keelschrapen zijn voorbeelden van slechte stemhygiëne die veel spieractiviteit opleveren waardoor het globusgevoel zal verergeren of minstens in stand gehouden zal worden.

Het is verstandig om de KNO-arts of uw huisarts, andere oorzaken van globusgevoel, die zeldzamer voorkomen eerst uit te laten sluiten. Te denken valt aan gevoeligheid van de slokdarm, vergrote schildklier of tongamandel etc. Er zijn dan ook nog andere klachten dan bovengenoemde en de ernstgradaties liggen anders tussen de klachten onderling. Ook de momenten waarop klachten optreden zijn anders.

Therapie

Het behandelen van globusklachten gebeurt meestal door een stemtherapeut.

Massage

Wanneer globusklachten voortkomen uit een verkeerde spreektechniek, verkeerde stemhygiëne of een verhoogde spierspanning rond het strottenhoofd zal de stemtherapie meestal bestaan uit een combinatie van het ondergaan van massage en het doen van stemoefeningen ter bevordering van een goede spreek- en stemtechniek.

Massagetechnieken zijn een belangrijk onderdeel bij het aanleren van een goede stemtechniek. Wanneer het stemapparaat wordt ontdaan van spanning middels massagetechnieken (bijvoorbeeld manuele facilitatie van de larynx:speciale opleiding vermelden) zal het voor het stemapparaat makkelijker zijn, om de goede stemtechniek te vinden en te herkennen. Bovendien zullen de klachten veel sneller verdwijnen en wegblijven.

Ontspanningsoefeningen

Wanneer de globusklachten voortkomen uit (grote) privéproblemen, wordt soms geadviseerd naar een psycholoog te gaan.

Om twee redenen is dit vaak niet nodig.

In eerste plaats zijn de problemen hiervoor vaak niet groot genoeg en te alledaags. Er is in principe dus niets mis met deze doelgroep, behalve dan dat ze bij op soort problemen reageren met globusgevoel. Uit onderzoek blijkt dat spanningen verdwijnen door fysiek te acteren alsof ze er niet zijn. Fysiek acteren is een stem- en presentatietechniek, die ook in de stemtherapie voor het behandelen van globusgevoel ingezet kan worden wanneer we te maken hebben met een lichte psychogene component.

In de tweede plaats zie je vaak dat mensen naar een stemtherapeut gaan, wanneer ze de problemen al hebben verwerkt, geaccepteerd of wanneer ze zelfs niet meer aanwezig zijn. Eerder was er voor stemtherapie geen plaats. Omdat spreken gedrag is dat je veel en vaak doet is er in de periode dat er nog problemen waren nieuw, verkeerd spreekgedrag aangeleerd dat niet vanzelf verdwijnt met het oplossen van de emotionele problemen. (weg? Door dit gespannen spreekgedrag blijven ze soms zelfs ongewild in hun problemen hangen, omdat dit spreekgedrag gekoppeld is aan hun slechte periode.) Nu de problemen opgelost zijn, blijft dus louter een verkeerde stemtechniek bestaan. In de stemtherapie zal dan gewerkt worden aan het opnieuw aanleren, oftewel het terugvinden van een goede stemtechniek zonder overbodige spierspanning. Ook dan kunnen massagetechnieken als manuele facilitatie van de larynx goed helpen.

Heldere informatie verstrekken

Altijd is het belangrijk goede informatie te verstrekken, zodat de stempatiënt snapt wat het nut en doel is van bepaalde oefeningen. Oefeningen worden nooit zomaar gedaan. Door goede informatie kan de stempatiënt ook zelf meedenken over wat oorzaak is en wat gevolg om zo bijvoorbeeld een vicieuze cirkel te kunnen doorbreken.

Door goede informatie van de stemtherapeut zal de stempatiënt sneller relevante informatie aan de stemtherapeut geven, zodat de stempatiënt beter geholpen kan worden. Dit is vooral van belang wanneer er naast het globusgevoel ook andere stemklachten zijn die vanuit een andere hoek of andere ziektes verklaard moeten worden. De klachten zijn dan diffuus en de therapie zal aangepast moeten worden.

Tot slot

Een goed beeld van het probleem is heel belangrijk. Een enkele keer, met name bij hoger opgeleiden, durven mensen geen hulp te zoeken voor hun stemprobleem of globusgevoel, omdat het woord spanning verkeerd valt en mensen het beeld hebben dat hun een probleem aangepraat wordt. Dat zou uiteraard onterecht zijn.

Deze angst is wel begrijpelijk als je bedenkt dat het woord spanning in de loop der jaren een negatieve lading heeft gekregen. De meeste mensen associëren het woord spanning vooral met negatieve psychische spanning terwijl met spanning ook spierspanning wordt bedoeld. Mits niet verhoogd is spanning goed. Zonder spanning zouden we niet kunnen bewegen. Soms ervaren mensen geen emotionele of psychische problemen, maar hebben ze toch last van verhoogde spierspanning. Er kunnen dan concrete, stemtechnische oefeningen gedaan worden.

Het zou dan jammer zijn wanneer mensen met hun problemen blijven rondlopen door een verkeerde beeldvorming.

Vooral als je bedenkt dat spanning de vervelende eigenschap heeft, met name wanneer deze maar lang genoeg duurt, om zich uit te breiden. Hierdoor kan een pijntje in de schouder, doortrekken naar de nek, het hoofd en de keel met de stem. Het is dus belangrijk dit zo snel mogelijk te doorbreken.